Nếu bạn yêu thích môn thể thao leo núi đá, dây thừng là một trong những trang thiết bị không thể thiếu. Bài viết này sẽ hương dẫn bạn cách chọn dây thừng leo núi phù hợp với loại hình leo núi bạn dự định tham gia.
Nội dung
1. Cấu trúc của dây thừng leo núi
Dây thừng leo núi được thực hiện bằng cách sử dụng hai bộ phận bổ sung nhau: lõi và vỏ bọc, được gọi là cấu trúc kernmantle
Lõi dây thừng
Phần lõi dây thừng được làm từ nhiều sợi nhỏ và cuộn quanh nhau. Quá trình này kết hợp sức mạnh không thể thiếu của một sợi với nhiều sợi khác. Bằng cách cuộn các sợi bên trong xung quanh nhau, chúng trở nên ngắn hơn, nhưng khi được sử dụng, tất cả sẽ đồng loạt kéo giãn ra. Đây là cách các nhà sản xuất tạo ra một sợi dây đặc biệt mạnh mẽ với các phẩm chất năng động (co giãn) cực kỳ quan trọng khi leo núi.
Lớp vỏ bọc dây thừng
Phần vỏ bọc là một lớp bọc bên ngoài cứng cáp bảo vệ lõi bên trong khỏi hao mòn. Nó là thứ mang lại cho sợi dây màu sắc và là phần bạn có thể nhìn thấy khi kiểm tra một sợi dây. Khi tạo nên một sợi dây thừng, một số nhà sản xuất sẽ liên kết lõi và vỏ bọc với nhau, vì điều này cho phép chúng co giãn và rút lại với cùng một tốc độ. Đây là một giai đoạn bổ sung làm tăng hiệu suất và độ bền của dây thừng và giúp ngăn chặn lõi trượt bên trong vỏ bọc.
Bạn có thể kiểm tra một sợi dây thừng bằng cách cảm nhận dọc theo chiều dài của nó cho bất kỳ chỗ phồng nổi bật hoặc chuyển động dễ nhận biết giữa hai lớp. Bạn cũng có thể kiểm tra hai đầu của dây thừng để xem mức bộ bao bọc của lớp vỏ quanh lõi. Đây là nơi vỏ bọc sẽ di chuyển dọc theo chiều dài của lõi.
Với hình trên, bạn có thể thấy lớp phủ bên ngoài đã được phân tách cẩn thận để lộ phần lõi bên trong dây thừng. Các sợi trắng dày được tạo thành từ vô số sợi dây hoạt động với nhau để cung cấp sức mạnh cho dây thừng.
2. Các loại dây thừng leo núi
Có hai loại dây chính: động và tĩnh. Dây thừng động được thiết kế để kéo giãn và hấp thụ tác động của người leo núi. Các sợi dây tĩnh kéo giãn rất ít, làm cho chúng rất hiệu quả trong các tình huống như hạ thấp người leo núi bị thương, lên dây hoặc kéo xuống. Không bao giờ sử dụng dây thừng tĩnh để leo dốc hoặc leo trèo lên đỉnh núi vì chúng không được thiết kế, thử nghiệm hoặc chứng nhận cho các mức chịu trọng lượng đó
Nếu bạn đang tìm kiếm một sợi dây thừng động để leo trèo, bạn sẽ có ba lựa chọn: dây đơn, dây đôi và dây kép.
Dây thừng đơn
Đây là tốt nhất cho leo núi truyền thống, leo núi thể thao, leo tường lớn và neo trên đỉnh.
Phần lớn những người leo núi mua dây thừng đơn. Sợi dây thừng này được thiết kế để sử dụng cho chính nó chứ không phải với một sợi dây khác như một số loại dây khác.
Các dây đơn có nhiều đường kính và độ dài khác nhau, khiến chúng phù hợp với nhiều loại hình leo trèo, và chúng thường dễ xử lý hơn các hệ thống hai dây.
Một số dây đơn cũng được đánh giá là dây thừng đôi và kép, cho phép bạn sử dụng chúng với bất kỳ một trong ba kỹ thuật leo núi. Điều quan trọng là chỉ sử dụng một sợi dây vì nó được thiết kế và thử nghiệm để sử dụng đơn lẻ.
Các dây đơn được đánh dấu bằng 1 vòng tròn ở mỗi đầu của dây.
Dây thừng đôi
Đây là tốt nhất cho leo núi truyền thống trên các tuyến đường tự do và đa điểm, leo núi địa hình và leo băng.
Khi leo bằng dây thừng đôi, bạn sử dụng hai sợi dây. Khi bạn lên cao, kẹp một sợi dây để bảo vệ bên trái và bên kia để bảo vệ bên phải. Khi được thực hiện chính xác, điều này cho phép các sợi dây chạy song song và thẳng, do đó giảm lực kéo dây trên các tuyến đường đa điểm.
Dây thừng đôi có một vài lợi thế và bất lợi so với các dây đơn như:
Ưu điểm
- Kỹ thuật dây thừng đôi làm giảm lực kéo trên các tuyến đường gồ ghề.
- Buộc hai sợi dây lại với nhau khi đáp xuống cho phép bạn đi xa gấp đôi so với một sợi dây thừng đơn.
- Hai sợi dây cung cấp dự phòng nếu một sợi bị hỏng trong khi rơi hoặc bị đứt bởi đá.
Nhược điểm
- Dây thừng đôi đòi hỏi nhiều kỹ năng và nỗ lực hơn để quản lý so với một sợi dây thừng đơn do thực tế là bạn leo lên và trèo lên bằng hai sợi dây.
- Trọng lượng kết hợp của hai sợi dây nặng hơn một sợi dây. (Tuy nhiên, bạn có thể chia sẻ tải trọng với đối tác leo núi của mình bằng cách mỗi người cầm một sợi dây.)
Dây thừng đôi được thiết kế và thử nghiệm chỉ để sử dụng như một cặp; đừng chọn hai sợi có kích cỡ hoặc thương hiệu khác nhau.
Một số dây thừng đôi cũng được đánh giá là dây thừng kép, cho phép bạn sử dụng chúng với một trong hai kỹ thuật. Ngoài ra còn có một số dây có thể được sử dụng làm dây thừng kép, đôi và đơn để linh hoạt tối đa. Điều quan trọng là chỉ sử dụng một sợi dây theo cách nó được thiết kế.
Dây thừng đôi có ký hiệu ½ với vòng tròn được khoanh tròn ở mỗi đầu.
Dây thừng kép
Đây là loại dây tốt nhất để leo trèo trên các tuyến leo đa điểm, leo núi địa hình và leo núi băng.
Tương tự như dây thừng đôi, dây thừng kép là một hệ thống hai dây. Tuy nhiên, với dây thừng kép, bạn luôn luôn phải móc cả hai sợi dây qua từng thiết bị bảo vệ, giống như bạn làm với một sợi dây đơn duy nhất. Điều này có nghĩa là sẽ có nhiều lực kéo dây hơn so với một dây thừng đôi, làm cho dây thừng kép trở thành một lựa chọn tốt cho các chặng leo không quanh co. Về mặt tích cực, dây thừng kép có xu hướng mỏng hơn so với dây thừng đôi, tạo nên một hệ thống nhẹ hơn và ít cồng kềnh hơn.
Dây thừng kép có nhiều ưu điểm và nhược điểm giống với dây thừng đôi:
Ưu điểm
- Buộc hai sợi dây lại với nhau khi đáp xuống cho phép bạn đi nhanh gấp đôi so với một sợi dây thừng đơn.
- Hai sợi dây cung cấp dự phòng nếu một sợi bị hỏng trong khi rơi hoặc bị đứt bởi đá.
Nhược điểm
- Dây thừng đòi đòi hỏi nhiều kỹ năng và nỗ lực hơn để quản lý so với một sợi dây thừng đơn do thực tế là bạn leo lên và trèo lên với hai sợi dây.
- Trọng lượng kết hợp của hai sợi dây nặng hơn một sợi dây. (Tuy nhiên, bạn có thể chia sẻ tải trọng với đối tác leo núi của mình bằng cách mỗi người mang theo một sợi dây.)
Cũng giống như với dây thừng đôi, dây thừng kép được thiết kế và thử nghiệm chỉ để sử dụng như một cặp; không chọn kích cỡ hoặc thương hiệu khác nhau. Một số dây thừng kép cũng được đánh giá là một dây thừng đôi, cho phép bạn sử dụng chúng với một trong hai kỹ thuật. Ngoài ra còn có một số dây thừng được sử dụng làm dây thừng đôi, kép và đơn để tăng linh hoạt tối đa. Điều quan trọng là chỉ sử dụng một sợi dây vì nó được thiết kế để sử dụng riêng biệt.
Dây thừng kép có một ký hiệu vô cực (∞) được khoanh tròn ở mỗi đầu.
Dây thừng tĩnh
Đây là tốt nhất cho mục đích giải cứu, thám hiểm hang động, leo lên các tuyến cố định khi leo lên và tải trọng. Dây thừng tĩnh vượt trội trong các tình huống mà bạn không muốn dây căng quá mức, chẳng hạn như khi bạn hạ thấp người leo núi bị thương, lên dây, hoặc kéo trọng lượng bằng dây. Không bao giờ sử dụng dây tĩnh để leo dốc hoặc leo với neo trên đỉnh vì chúng không được thiết kế, thử nghiệm hoặc chứng nhận cho các mục đích đó.
3. Đường kính và chiều dài của dây thừng leo núi
Đường kính
Nói chung, một sợi dây mỏng sẽ nhẹ hơn. Tuy nhiên, dây mỏng hơn có thể kém bền hơn và đòi hỏi nhiều kỹ năng hơn để leo núi một cách an toàn. Dây thừng có đường kính dày hơn có thể chống mài mòn hơn và thường chịu lực tốt hơn và để sử dụng thường xuyên. Nếu bạn leo với neo tại đỉnh, bạn có thể muốn một sợi dây dày hơn. Nếu bạn đi bộ đường dài để leo trèo đa điểm, bạn sẽ muốn một sợi dây nhẹ hơn, mỏng hơn.
Dây thừng đơn có đường kính lên đến 9,4mm: dây thừng trong phạm vi này rất nhẹ, khiến chúng trở nên lý tưởng cho những lần leo đa điểm trong đó trọng lượng là quan trọng. Tuy nhiên, những sợi dây đơn mỏng không được đánh giá là có thể giữ được nhiều lần như những sợi dây dày hơn, chúng khó xử lý hơn và có xu hướng kém bền hơn.
Nếu bạn có kế hoạch thực hiện leo với neo trên đỉnh hoặc thực hiện các cú ngã liên tục trong khi tìm ra các động tác leo núi thể thao, hãy chọn một sợi dây dày hơn.
Xin lưu ý rằng một sợi dây mỏng có thể di chuyển nhanh qua thiết bị hãm dây, vì vậy bạn cần một người đỡ rất có kinh nghiệm và chu đáo để leo lên.
Dây thừng đơn có đường kính 9,5 – 9,9mm: một sợi dây duy nhất trong phạm vi này là tốt cho sử dụng với mọi mục đích, bao gồm cả leo núi truyền thống và thể thao. Những sợi dây này đủ nhẹ để sử dụng trên những ngọn núi nhưng đủ bền để leo với neo trên đỉnh núi địa phương. Chúng thường bền hơn dây thừng mỏng và chúng dễ xử lý hơn.
Dây thừng đơn có đường kính từ 10 mm trở lên: dây thừng có đường kính từ 10 mm trở lên là tốt nhất để leo núi tập thể dục, neo trên đỉnh thường xuyên, tìm ra các động tác trên các tuyến đường thể thao và leo tường lớn. Những kiểu leo trèo này có thể làm hao mòn một sợi dây nhanh hơn, vì vậy, lựa chọn một sợi dây dày hơn, bền hơn là phù hợp nhất.
Dây thừng đôi và kép: dây thừng đôi thường có đường kính khoảng 8 – 9mm, trong khi dây thừng kép thường dày khoảng 7 – 8 mm.
Dây thừng tĩnh: dây thừng tĩnh có đường kính 9 – 13mm và thường được đo bằng inch, vì vậy bạn có thể thấy đường kính thường được kí hiệu là 7/16”, chẳng hạn.
Độ dài
Dây thừng động dành cho leo núi đá có chiều dài từ 30m đến 80m. Một sợi dây 60m là tiêu chuẩn và sẽ đáp ứng hầu hết nhu cầu của bạn.
Dây leo núi ngoài trời: khi quyết định mua độ dài nào, hãy nhớ rằng dây của bạn cần đủ dài để một nửa chiều dài của nó bằng hoặc lớn hơn tuyến đường hoặc cao độ mà bạn sẽ leo lên.
Ví dụ: nếu chặng leo núi của bạn dài 30m, thì bạn cần ít nhất một sợi dây 60m để có thể leo lên và được hạ xuống từ một chiếc neo trên đỉnh ngọn núi. Một số tuyến đường leo núi thể thao hiện đại đòi hỏi một sợi dây 70m để có thể hạ xuống mặt đất.
Dây leo núi trong nhà: dây thừng có chiều dài ngắn hơn, dài khoảng 35m, thường được sử dụng để leo núi trong phòng tập thể dục vì các chặng leo núi trong nhà có xu hướng ngắn hơn các chặng ngoài trời. Một lần nữa, hãy chắc chắn chiều dài của dây đủ dài để hạ người leo núi xuống đất.
Dây thừng tĩnh: dây thừng tĩnh phục vụ cho mục đích giải cứu, thám hiểm, leo lên các chặng cố định có độ cao và trọng lượng với nhiều độ dài khác nhau và bạn có thể sử dụng thang đo lượng theo feet để có được độ dài chính xác mà bạn cần.
Nếu bạn không chắc chắn bạn cần dây dài bao nhiêu cho một khu vực leo núi cụ thể, thì tốt nhất là nên hỏi những người leo núi khác và tham khảo sách hướng dẫn.
4. Trọng lượng của dây thừng leo núi
Trọng lượng tổng thể của một sợi dây leo núi phần lớn được xác định bởi đường kính và chiều dài. Thông thường, một sợi dây mỏng hơn sẽ nhẹ hơn một sợi dây dày hơn, nhưng cấu trúc lõi là một yếu tố có thể làm cho một sợi dây mỏng hơn nặng hơn một sợi dây dày.
Trọng lượng của dây thừng động được liệt kê theo thông số tiêu chuẩn là gram trên mét (ví dụ 58 g / m), để giúp bạn dễ dàng so sánh trọng lượng dây thừng bất kể chiều dài tổng thể. Bạn có thể sử dụng số gram trên mỗi mét và chiều dài của một sợi dây để tính trọng lượng tổng thể của một sợi dây.
Trọng lượng cho dây tĩnh thường được đưa ra là trọng lượng trên mỗi feet.
5. Tính năng của dây thừng leo núi
Tìm kiếm các tính năng này khi bạn đang so sánh dây thừng leo núi. Chúng có thể tạo ra sự khác biệt trong hiệu suất và dễ sử dụng.
Chống thấm nước: khi một sợi dây hút nước, nó sẽ nặng hơn và không chịu được lực tạo ra trong một cú ngã (sợi dây sẽ lấy lại toàn bộ sức mạnh khi khô). Khi thời tiết lạnh đến mức đóng băng nước, sợi dây thừng sẽ bị cứng và không thể điều khiển được. Để chống lại điều này, một số dây thừng bao gồm xử lý chống thấm nước làm giảm sự hấp thụ nước.
Dây được xử lý chống thấm đắt hơn dây không được xử lý, vì vậy hãy xem xét liệu bạn có cần xử lý chống thấm hay không. Nếu bạn chủ yếu chơi thể thao leo núi, một sợi dây không khô có lẽ là đủ vì hầu hết những người leo núi thể thao sẽ thu dây của họ và về nhà khi trời mưa. Nếu bạn sẽ leo núi băng, leo núi địa hình hoặc leo trèo đa điểm, bạn sẽ gặp mưa, tuyết hoặc băng tại một số điểm, vì vậy hãy chọn một sợi dây được xử lý chống thấm.
Dây thừng chống thấm nước thể có lõi khô, vỏ khô hoặc cả hai. Dây thừng với cả hai cung cấp khả năng bảo vệ độ ẩm lớn nhất.
Dấu giữa dây: hầu hết các sợi dây bao gồm một dấu ở giữa, thường là được nhuộm màu đen, để giúp bạn xác định vị trí giữa dây. Có thể xác định giữa dây của bạn là điều cần thiết khi tiếp đất.
Dây hai màu: một số dây có hai màu sắc, có nghĩa là chúng có sự thay đổi về kiểu dệt, phân biệt rõ ràng hai nửa của sợi dây và tạo ra một dấu giữa dây dễ nhận biết. Đây là một cách hiệu quả để đánh dấu giữa một sợi dây so với thuốc nhuộm đen vì thuốc nhuộm có thể phai màu và trở nên khó nhìn.
Dấu hết dây: một số dây thừng bao gồm sợi chỉ hoặc thuốc nhuộm màu đen cho thấy bạn đang gần đến cuối sợi dây. Điều này rất hữu ích khi bạn đáp xuống hoặc hạ thấp người leo núi xuống.
6. Chỉ số an toàn của dây thừng leo núi
Liên đoàn Leo núi Quốc tế UIAA là liên đoàn leo núi địa hình và quốc tế đã đặt ra các tiêu chuẩn an toàn mà tất cả các dây thừng leo núi phải tuân thủ trước khi đưa ra thị trường. Các phòng thí nghiệm độc lập có trách nhiệm thực hiện các bài kiểm tra. Tất cả các dây thừng động đều cần vượt qua các bài kiểm tra của UIAA.
Bao bì trên dây thừng động sẽ liệt kê các kết quả thử nghiệm cho các tiêu chuẩn an toàn của UIAA, bao gồm chỉ số khi rơi, độ cứng, độ giãn và lực tác động. Nhìn vào những xếp hạng này trong khi cân nhắc loại dây thừng bạn sẽ mua có thể giúp bạn chọn một sợi dây phù hợp.
Chỉ số khi rơi
UIAA kiểm tra dây thừng để xem chúng có thể bền được bao lâu trước khi bị hỏng. Lực rơi trong phòng thí nghiệm lớn hơn nhiều so với hầu hết các lực rơi trong thế giới thực. Do đó, chỉ số khi rơi này rất đáng tin cậy.
Các sợi dây thừng đơn được kiểm tra bằng cách thả một vật nặng 80kg xuống sợi dây, sợi dây đôi được kiểm tra bằng cách thả trọng lượng 55kg trên mỗi sợi dây và sợi dây kép được kiểm tra bằng cách thả trọng lượng 80kg trên 2 sợi. Tất cả các dây đơn và một dây đôi phải chịu được tối thiểu 5 lần rơi UIAA. Dây thừng kép phải chịu được tối thiểu 12 lần rơi UIAA.
Tất cả các dây thừng đáp ứng tiêu chuẩn khi rơi UIAA đều an toàn cho leo núi. Một sợi dây có chỉ số rơi cao hơn có thể có nghĩa là sợi dây đó sẽ bền lâu hơn một sợi dây có xếp hạng thấp hơn. Tuy nhiên, luôn luôn kiểm tra chặt chẽ sợi dây của bạn sau khi bị ngã nghiêm trọng và xem xét rút dây nếu có bất kỳ hư hỏng nào được phát hiện.
Độ cứng
Độ cứng, còn được gọi là khả năng chịu tải, là trọng lượng mà một sợi dây động có khả năng kéo dãn với trọng lượng 80kg khi treo lên. Độ cứng trên dây đơn và dây kép không thể vượt quá 10% tổng chiều dài dây và một dây đôi không thể vượt quá 12%.
Độ cứng là quan trọng để xem xét khi leo núi với neo trên đỉnh, kéo thiết bị và cố định tải trọng khi leo lên cao. Độ cứng cao hơn thường cho thấy hiệu quả thấp hơn vì năng lượng bị lãng phí thông qua việc kéo căng dây.
Độ giãn
Độ dãn là khoảng cách mà sợi dây kéo dãn trong lần rơi UIAA đầu tiên. Độ giãn cao hơn bằng với một cú ngã dài hơn, vì vậy nói chung, số thấp hơn sẽ tốt hơn vì độ giãn ít hơn có thể ngăn người leo trèo rơi xuống mặt đất. Tuy nhiên, độ dãn kém hơn có nghĩa là lực tác động cao hơn đối với người leo núi, người đỡ và thiết bị. UIAA cho phép dây thừng kéo dãn không quá 40 phần trăm chiều dài của toàn bộ sợi dây.
Lực tác động
Lực tác động là số lượng lực tính bằng kilonewton được đặt lên vật nặng trong lần rơi UIAA đầu tiên. Một số lực tác động thấp cho thấy sẽ có ít lực tác động lên người leo núi khi rơi, người đỡ và thiết bị. Độ giãn càng cao, lực tác động càng thấp.
Các lực tác động thấp hơn giúp bạn ngã nhẹ nhàng hơn khi rơi, nhưng điều đó đồng nghĩa với việc kéo dãn hơn, có thể kém hiệu quả hơn khi leo núi với neo trên cùng.
7. Cách bảo quản và vệ sinh dây thừng leo núi
Bao quản dây thừng của bạn ở nơi khô ráo ở nhiệt độ phòng. Giữ nó tránh xa bụi bẩn, hóa chất, axit và các hợp chất kiềm, các chất oxy hóa được tìm thấy trong bê tông và ánh sáng mặt trời – tất cả đều sẽ khiến nylon trên dây thừng bị biến chất.
- Sử dụng túi đựng dây thừng. Bụi bẩn chứa các vi tinh thể nhỏ, sắc nhọn có thể gây ra thiệt hại bên trong cho một sợi dây.
- Đừng bước lên dây thừng. Điều này có thể khiến các hạt bụi bẩn sắc nét thông qua vỏ và vào bên trong lõi.
Cách vệ sinh dây thừng
Hãy đối xử nhẹ nhàng với dây thừng leo núi của bạn, và rửa nó bằng tay trong nước mát với xà phòng không chứa hóa chất nhẹ. Rửa sạch, và phơi ngoài trời trời cho khô, nhưng tránh để nó dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp. Bạn cũng có thể sử dụng các sản phẩm làm sạch đặc biệt và bàn chải làm sạch dây thừng chuyên dụng. Một số chất, chẳng hạn như muối và bụi bẩn, có thể được loại bỏ bằng xà phòng nhẹ, nhưng có thể sẽ cần vài lần rửa.
- Đừng giặt dây thừng của bạn trong máy giặt, vì nó có thể dễ dàng bị kéo căng và hư hỏng.
- Đừng sấy khô trong máy sấy, dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp hoặc trên nguồn nhiệt.
Khi nào nên thay dây thừng
Tuổi thọ của một sợi dây thừng phụ thuộc vào số lượng sử dụng, số lần rơi, kỹ thuật leo trèo, loại đá và cách xử lý. Leo với neo trên đỉnh sẽ khiến một sợi dây thừng có thể mài mòn một cách nhanh chóng.
Nhà sản xuất dây thừng khuyến nghị việc thay thế dây thừng khi:
- Sử dụng 5-7 năm nếu leo núi 2 – 3 lần mỗi vài tháng
- Sử dụng 2 năm vào mỗi cuối tuần
- 3 tháng sử dụng gần như hàng ngày
- Sử dụng 1 năm bán thời gian bao gồm nhiều lần ngã
- Nếu một sợi dây bị hư hại do đá rơi, crampon hoặc các cạnh đá sắc nhọn. Nếu dây thừng của bạn bị hư hỏng ở gần cuối các đầu dây, bạn có thể rút ngắn sợi dây của mình bằng cách cắt đứt phần bị hỏng.
Nguồn: REI
Xem thêm >> Danh sách vật dụng cần thiết khi leo núi địa hình
