Trad climbing là leo núi truyền thống, một thuật ngữ được ra đời trước khi hình thức leo núi thể thao bắt đầu phổ biến. Bài viết này sẽ giải thích trad climbing là gì cũng như so sánh loại hình leo núi truyền thống với thể thao.
Nội dung
1. Trad climbing là gì?
Trad climbing có nghĩa là leo núi truyền thống, được biết đến khá phổ biến – đây là cách leo núi luôn được thực hiện cho đến gần đây. Cho đến những năm 1980, trad được gọi đơn giản là leo núi. Chỉ sau khi leo núi thể thao ra đời, trad được tạo ra để phân biệt 2 phong cách leo núi này dễ dàng hơn.
Leo núi truyền thống (viết tắt của “traditional” climbing) là leo núi trong đó bạn đặt các thiết bị bảo vệ của riêng bạn khi bạn leo lên. Khi leo với neo trên đỉnh, bạn sẽ có một mỏ neo dựng sẵn ở trên đỉnh trong khi leo núi thể thao bạn kẹp vào các bu lông có sẵn. Nhưng leo núi truyền thống đòi hỏi bạn phải mang theo thiết bị trên dây đai bảo hộ trong khi có thể đặt đúng các loại thiết bị bảo vệ khác nhau.
Sự khác biệt giữa trad climbing và leo núi thể thao
- Nói một cách đơn giản nhất, leo núi thể thao tập trung gần như hoàn toàn vào các thử thách thể chất, trong khi trad climbing giống như một trò chơi rèn luyện tinh thần.
- Trad climbing liên quan đến việc mang và đặt thiết bị bảo vệ (chocks, thiết bị camming, v.v.) chứ không phải kẹp vào các bu lông đặt sẵn.
- Người leo núi truyền thống phải tự tạo các tuyến đường để leo lên, trong khi người leo núi thể thao leo theo vị trí các bu lông lên một tuyến đường cụ thể.
- Trad climbing đòi hỏi kiến thức kỹ thuật về neo và kỹ năng chế tạo chúng. Leo núi thể thao đòi hỏi ít kiến thức kỹ thuật của những loại thiết bị.
- Những người leo núi thể thao nghĩ rằng không có gì sẽ rơi xuống trong khi cố gắng tìm ra một động tác khó khăn; người leo núi truyền thống cần cẩn thận không làm ngã các mỏ neo họ đặt.
- Trad climbing gần như luôn luôn được thực hiện ngoài trời, trên đá thực sự nơi không có bu lông cài sẵn. Leo núi thể thao thường xuyên được thực hiện trong một phòng tập thể dục, mặc dù nó cũng thường được thực hiện ngoài trời.
Tại sao bạn nên tham gia trad climbing?
Trad climbing là một loại hình leo núi thú vị và thách thức. Sự pha trộn giữa tự túc, khám phá và phiêu lưu tạo nên một trải nghiệm thú vị và đầy thử thách. Mặc dù nó đòi hỏi nhiều chi phi, thiết bị, kiến thức kỹ thuật và trách nhiệm cá nhân hơn các hình thức leo núi khác, nhưng nó lại là một sự theo đuổi xứng đáng và một khi đã cố gắng, hầu hết những người leo núi đều không muốn dừng lại.
Liệu trad climbing có phù hợp với bạn không?
Trước khi bạn xác định liệu loại hình leo núi này có phù hợp với bạn không, có một vài điều cần cân nhắc:
Trad climbing khá nguy hiểm: mọi hình thức leo núi vốn dĩ rất nguy hiểm, nhưng thậm chí còn hơn thế đối với leo trèo truyền thống, bởi vì bạn có trách nhiệm mang và đặt sự bảo vệ của riêng bạn. Nếu bạn không mang theo dụng cụ phù hợp, hoặc đặt nó không đúng cách hoặc làm rơi nó, mọi thứ có thể trở nên nguy hiểm rất nhanh. Nó giống như trở thành một người trưởng thành: bạn có nhiều quyền lực hơn và kiểm soát hành động của mình, nhưng bạn cũng cần có trách nhiệm hơn.
Trad climbing rất tốn kém: nếu bạn không sẵn sàng hoặc không thể chi tối thiểu 500 – 1000 đô la để bắt đầu với trad, thì hãy tham gia leo núi thể thao hoặc leo khối đá.
Trad climbing rất khác biệt: trên nhiều tuyến đường truyền thống, đặc biệt là nhiều địa điểm, bạn sẽ dành ít thời gian hơn để leo núi so với một ngày leo núi thể thao.
Trad climbing gây nghiện: bất chấp những cảnh báo ở trên, leo trèo truyền thống sẽ thay đổi thế giới của bạn. Một khi bạn đã cảm thấy toàn bộ trách nhiệm xuất phát từ việc đặt thiết bị bảo vệ của chính mình, các hình thức leo trèo khác sẽ không sánh bằng.
2. Thiết bị bảo hộ khi leo núi
Thiết bị bảo vệ hay còn gọi tắt là “pro” là hoạt động chính của trad climbing. Pro được chia thành 2 loại: chủ động (có bộ phận chuyển động) và thụ động (không có bộ phận chuyển động).
Nêm chèn hay nêm giắt là tên phổ biến cho thiết bị bảo vệ thụ động. Neo móc hay còn gọi là Friends là tên điển hình cho thiết bị bảo vệ chủ động. Friend là một thương hiệu thuộc sở hữu của Wild Country, nhưng vì Friends nổi lên như các thiết bị neo móc sử dụng lò xo ban đầu trên thị trường, nên cái tên này đồng nghĩa với bất kỳ thiết bị neo móc nào.
Thiết bị bảo vệ tĩnh
Nêm chèn có hai dạng cơ bản: nêm trơn và bám
Nêm trơn là những khối kim loại thon nhọn, thường là trên một sợi dây, được chèn hoặc giặt vào đằng sau một vết nứt trên đá. Các nêm bám được mài nhẵn hơn và được thiết kế xoắn để dễ kẹp vào vị trí.
Thiết bị bảo vệ động
Các thiết bị nêm chèn sử dụng bằng lò xo có 3 hoặc 4 móc cong kéo vào khi kéo cò của thiết bị, sau đó mở rộng thành vết nứt khi kích hoạt được giải phóng. Các đường cong của mỗi nêm chèn được đặt chắc chắn vào lỗ pocket hoặc vết nứt và, nếu được đặt chính xác, sẽ không xảy ra tải trọng sốc đáng kể.
Một loại thiết bị bảo vệ động khác là nêm chèn dạng ống Trango Big Bro. Một ống vừa với bên trong ống khác, co lại để khớp với vết nứt và mở rộng để phù hợp khi lò xo được thả ra. Nêm chèn ống phù hợp với các vết nứt lớn hoặc trong các lỗ lớn nơi các neo móc khác quá nhỏ. Chúng thường được sử dụng trên các đỉnh núi sa thạch.
Các thiết bị khác
Người leo núi truyền thống cũng phải gắn một cái móc và carabiner vào mỗi thiết bị bảo vệ để cố định dây. Điều này có nghĩa là anh ấy hoặc cô ấy phải mang theo cả một bộ sưu tập pro, cáp treo và carabiner, cùng với nhiều thiết bị hơn để tạo ra một mỏ neo ở trên đỉnh của chặng leo núi.
Những người leo núi truyền thống và người hỗ trợ của họ cần quyết định phương pháp mang bộ sưu tập dụng cụ leo núi này phù hợp với cả hai.
Hiểu cách sử dụng thiết bị bảo hộ trước khi leo
Trước khi bạn đi đến những ngọn đồi với những thiết bị leo núi, đai ốc và thiết bị bảo vệ mới, hãy chắc chắn rằng bạn biết chúng hoạt động như thế nào. Điều tuyệt đối cần thiết là bạn tìm được một người hướng dẫn có kinh nghiệm và học cách tạo ra các mỏ neo vững chắc và cách đặt bảo vệ.
Đầu tiên, dành một chút thời gian trên mặt đất. Đi đến chân của một vách đá leo núi và tìm ra cách lắp đặt các thiết bị bảo hộ vào các điểm khác nhau trên đá.
Sau đó thử một số lần leo ngắn với nhiều thiết bị khác nhau, không chỉ các thiết bị móc bằng lò xo, dễ đặt nhất. Treo trên mặt đá với 3 ngón tay và một vài ngón chân khi bạn cao hơn 60 feet so với mặt sàn không phải là thời điểm tốt nhất để lắp đặt thiết bị của mình.
3. Cách trở thành người leo núi truyền thống
Tuyến đường đến leo núi truyền thống so với những tuyến đường khác sẽ hơi khác nhau, nhưng đây là một số bước đầu tiên:
- Học cách leo tự do trong phòng tập thể dục: nơi an toàn nhất để học cách leo tự do và nơi dễ nhất để tập luyện là phòng tập thể dục trong nhà. Mặc dù những người leo núi truyền thống thường không thích ngã như những người leo núi thể thao, nhưng nó rất tốt để thoải mái với việc té ngã và cảm giác tự do. Hầu hết các phòng tập thể dục cung cấp các khóa học leo núi tự do 4-8 giờ mà không quá đắt.
- Tìm một người hướng dẫn: mặc dù có vô số sách, video trên YouTube hoặc các bài viết về kỹ năng leo trèo truyền thống, nhưng không có gì bằng lời khuyên từ một người leo núi có kinh nghiệm. Người hướng dẫn có thể cung cấp cho bạn nhiều trải nghiệm thực tế trong khi kiểm tra lại kỹ năng của bạn để đảm bảo bạn có thể an toàn.
- Rèn luyện kỹ năng trên mặt đất: dành một buổi chiều đặt thiết bị bảo vệ và đai ốc bất cứ nơi nào bạn có thể. Thực hành sẽ giúp bạn leo núi hiệu quả hơn, vì bạn sẽ chọn đúng thiết bị và móc nhanh hơn, thay vì lãng phí thời gian và năng lượng để thử nhiều cách khác nhau khi đang leo lên. Bạn cũng sẽ học cách tháo bỏ thiết bị hiệu quả và cách sử dụng công cụ nêm chèn.
4. Lên kế hoạch cho chuyến leo núi truyền thống đầu tiên
Bạn đã sẵn sàng cho lần leo núi truyền thống của bạn. Chúng thú vị nhưng cũng đáng sợ, và có thể khiến bạn dễ dàng hoảng loạn. Vì bạn sẽ không học được bất cứ điều gì nếu bạn hoảng loạn (cộng với hoảng loạn trong khi lên đá là nguy hiểm), điều quan trọng là chọn một thử thách thích hợp. Dưới đây là một số lời khuyên cho những chuyến leo núi truyền thống đầu tiên:
Bắt đầu dễ dàng
Trad climbing là khác nhau và đòi hỏi nhiều hơn là kỹ năng leo núi. Bạn phải đặt thiết bị bảo vệ cùng lúc với việc leo trèo, điều đó có nghĩa là bạn sẽ trụ ở trên đá lâu hơn, trong khi mang nhiều thiết bị nặng hơn bạn đã từng sử dụng. Bắt đầu dễ dàng và đối với những người leo núi mới hơn, người đã leo lên bên ngoài trước đó, hạ xuống 3-4 mức. Đối với những người leo núi thể thao có kinh nghiệm, hạ 1-2 mức có lẽ là đủ. Ngoài ra, hãy lưu ý rằng các tuyến truyền thống cũ hơn (trước thập niên 1960) đã được phân loại theo Hệ thống thập phân Yosemite 5.09, do đó, đôi khi chúng khó khăn hơn so với cấp độ của chúng.
Phát huy sở trường của bạn
Trad climbing thường đi theo một số loại hệ thống vết nứt, để có thể đặt bảo vệ. Nhưng không phải tất cả đều yêu cầu kỹ năng leo trèo cụ thể nếu có mấu bám để sử dụng. Hãy chắc chắn rằng những lần leo trèo đầu tiên của bạn là một kiểu leo núi mà bạn có kinh nghiệm tại phòng tập.
Độ khó khi trad climbing
Cân nhắc việc phát huy các thế mạnh leo trèo của bạn, nhưng hãy nhớ rằng leo trèo truyền thống cũng có thể khó khăn vì chúng khó bảo vệ tốt, hoặc khó khăn trong việc đặt thiết bị dễ dàng và hiệu quả. Nếu một tuyến đường không thể phát huy thế mạnh leo núi của bạn, hãy chắc chắn rằng nó cũng không giúp bạn nâng cao kỹ năng bảo vệ và ngược lại.
Mang nhiều thiết bị
Một vài chặng leo núi truyền thống đầu tiên của bạn không phải là lúc để mang những thiết bị nhẹ nhất có thể. Mang thiết bị nhiều hơn bạn nghĩ bạn sẽ cần để bạn không phải cố gắng và đặt ở những vị trí khó khăn. Đặc biệt là nếu bạn hạ mức độ khó xuống vừa đủ, việc leo trèo sẽ khá dễ dàng khi tăng thêm một chút trọng lượng.
Nguồn: REI
Xem thêm >> Cách đặt neo trên đỉnh
